8) Türk Savunma Sanayi Tarihi: Muharip Deniz Araçları

[yakusha]

Türk Savunma Sanayi Tarihi: Muharip Deniz Araçları

Bu makalenin konusu Türk Savunma Sanayi Tarihi: Muharip Deniz Araçları ile sınırlandırılmıştır.

(Türkiye tarafından kullanılmayan sistemler makale dışı tutulmuştur)

* MUHRİPLER
* FIRKATEYNLER
* KORVETLER
* HÜCUMBOTLAR
* KARAKOL BOTLARI
* MAYIN AVLAMA GEMİLERİ
* DENİZALTILAR

[yakusha]

MUHRİPLER

TCG BERK (D-358) - Gölcük Tersanesi
TCG PEYK (D-359) - Gölcük Tersanesi

Türkiye Cumhuriyetinin ilk modern muhribi olan TCG BERK (D-358) inşasına 1967 yılında Gölcük Tersanesi tarafından başlanmıştır ve 1972 yılında teslim edilmiştir. 1999 yılına kadar görevde kalmış ve görev süresince Kıbrıs Barış Harekatında görev üstlenmiştir. Türk donanmasının helikopter pistine sahip ilk gemisidir. 2000 yılında denizkurdu tatbikatında Akdenizde batırılmıştır. (ssdergilik.com, Ayhan Tarakçı)

Kardeş gemisi TCG PEYK (D-359) ise 1975 yılında teslim edilmiş ve 2000 yılında envanterden çıkarılmıştır. İlk önce müze gemi yapılmaya çalışılmış lakin maddi imkansızlıklar sebebiyle daha sonra hurdaya verilmiştir. (Ayhan Tarakçı)

[yakusha]

FIRKATEYNLER

TCG-BERK ve TCG-PEYK muhrip gemilerini üretmeyi başaran Türkiye Fırkateyn konusunda dışa bağımlılığını sürdürmüş olmakla birlikte bu bağımlılığı ortak üretimler yoluyla bir bilgi birikimine dönüştürmeyi de başarmıştır.

YAVUZ SINIFI FIRKATEYNLER

YAVUZ Sınıfı fırkateynler Blohm + Voss tersanesi tasarımı MEKO 200 TN tasarımını esas almakta olup 4 gemiden oluşmaktadır. Sınıfın ilk 2 gemisi Almanya tersanelerinde (Blohm + Voss ve HDW: Howaldtswerke-Deutsche Werft) üretilmişken son 2 gemi Gölcük Tersanesi tarafından üretilmiştir.

F-242 TCG FATİH 1987 yılında denize indirilmiş ve 1988 yılında hizmete girmiştir.
F-243 TCG YILDIRIM 1988 yılında denize indirilmiş ve 1989 yılında hizmete girmiştir. (turkishnavy.net)




BARBAROS SINIFI FIRKATEYNLER

BARBAROS Sınıfı fırkateynler Blohm + Voss tersanesi tasarımı MEKO 200 TN-IIA ve MEKO 200 TN-IIB tasarımlarını esas almakta olup 4 gemiden oluşmaktadır. Sınıfın 2 gemisi Almanyada Blohm + Voss tersanesinde üretilmişken sınıfın 2 gemisi Türkiye'de Gölcük Tersanesi tarafından üretilmiştir.

F-245 TCG ORUÇREİS 1994 yılında denize indirilmiş ve 1997 yılında hizmete girmiştir.
F-247 TCG KEMALREİS 1998 yılında denize indirilmiş ve 2000 yılında hizmete girmiştir. (turkishnavy.net)




İSTİF SINIFI FIRKATEYNLER

Bu sınıf, daha geniş yüzeyden yüzeye ve yüzeyden havaya füze yüküne sahip Ada sınıfı korvetlerin doğal bir devamıdır. (turkishnavy.net)

F-515 TCG İSTANBUL fırkateyni 2021 yılında denize indirilmiş ve henüz donatım faaliyetleri devam etmektedir.
F-516 TCG İZMİR, F-517 TCG İZMİT, F-518 TCG İÇEL fırkateynleri için üretici tersane konusunda karar verilmek üzeredir. (turkishnavy.net, Basın)

[yakusha]

KORVETLER

ADA SINIFI KORVETLER

Ada Sınıfı Korvetler; akustik, manyetik, kızıl ötesi ve radar iz değerlerinin düşük olacağı şekilde tasarlanıp inşa edilmiştir. Denizaltı harbi, suüstü harbi, hava harbi, keşif ve gözetleme, hedef tespiti/tanımı/takibi, karakol, kara ve liman koruma görevlerini yerine getirmek üzere tasarlanmıştır. 2300 ton deplasmana sahip gemilerimiz 29+ knot hız yapabilmekte, seyir siası ise 15 knot hızda 3500 deniz milidir. (turkdefence.com)

İlk başlarda MİLGEM projesi ve MİLGEM sınıfı korvetler olarak da isimlendirildiği olmuştur.

F-511 TCG HEYBELİADA 2008 yılında denize indirilmiş ve 2011 yılında hizmete girmiştir.
F-512 TCG BÜYÜKADA 2011 yılında denize indirilmiş ve 2013 yılında hizmete girmiştir.
F-513 TCG BURGAZADA 2016 yılında denize indirilmiş ve 2018 yılında hizmete girmiştir.
F-514 TCG KINALIADA 2017 yılında denize indirilmiş ve 2019 yılında hizmete girmiştir. (turkishnavy.net)

[yakusha]

HÜCUMBOTLAR

Halen 4 DOĞAN Sınıfı, 4 RÜZGAR Sınıfı, 2 YILDIZ Sınıfı, 3 KILIÇ-I ve 6 KILIÇ-II Sınıfı olmak üzere toplam 19 Hücumbot DzKK hizmetinde görev yapmaktadır. (defenceturkey.net)

DOĞAN SINIFI HÜCUMBOTLAR (Lürssen Werft Type: PX)

Sınıfın ilk gemisi olan DOĞAN hücumbotu Almanya'da Lürssen Werft tersanesinde, geri kalan 3 gemi Türkiye'de Taşkızak Tersanesinde inşa edilmiştir. (defenceturkey.net)

P-341 TCG MARTI hücumbotu 1977 yılında denize indirilmiş ve 1978 yılında hizmete girmiştir.
P-342 TCG TAYFUN hücumbotu 1979 yılında denize indirilmiş ve 1980 yılında hizmete girmiştir.
P-343 TCG VOLKAN hücumbotu 1980 yılında denize indirilmiş ve 1981 yılında hizmete girmiştir. (turkishnavy.net)





RÜZGAR SINIFI HÜCUMBOTLAR (Lürssen Werft Type: PX)

Sınıfın 4 gemisi de Türkiye'de Taşkızak Tersanesinde inşa edilmiştir. (defenceturkey.net)

P-344 TCG RÜZGAR hücumbotu 1984 yılında denize indirilmiş ve 1986 yılında hizmete girmiştir.
P-345 TCG POYRAZ hücumbotu 1984 yılında denize indirilmiş ve 1987 yılında hizmete girmiştir.
P-346 TCG GURBET hücumbotu 1987 yılında denize indirilmiş ve 1987 yılında hizmete girmiştir.
P-347 TCG FIRTINA hücumbotu 1988 yılında denize indirilmiş ve 1988 yılında hizmete girmiştir. (turkishnavy.net)






YILDIZ SINIFI HÜCUMBOTLAR (Lürssen Werft Type: PX)

Sınıfın 2 gemisi de Türkiye'de Taşkızak Tersanesinde inşa edilmiştir. (defenceturkey.net)

P-344 TCG YILDIZ hücumbotu 1994 yılında denize indirilmiş ve 1997 yılında hizmete girmiştir.
P-345 TCG KARAYEL hücumbotu 1995 yılında denize indirilmiş ve 1997 yılında hizmete girmiştir. (turkishnavy.net)




KILIÇ-I SINIFI HÜCUMBOTLAR (Lürssen Werft Type: PX)

Sınıfın ilk gemisi olan KILIÇ hücumbotu Almanya'da Lürssen Werft tersanesinde, geri kalan 2 gemi Türkiye'de Taşkızak Tersanesinde inşa edilmiştir. (defenceturkey.net)

P-331 TCG KALKAN hücumbotu 1998 yılında denize indirilmiş ve 1999 yılında hizmete girmiştir.
P-332 TCG MIZRAK hücumbotu 1999 yılında denize indirilmiş ve 2000 yılında hizmete girmiştir. (turkishnavy.net)




KILIÇ-2 SINIFI HÜCUMBOTLAR (Lürssen Werft Type: PX)

MELTEM hücumbotu Almanya'da Lürssen Werft tersanesinde, geri kalan 5 gemi Türkiye'de Gölcük Tersanesinde inşa edilmiştir. (defenceturkey.net)

P-333 TCG TUFAN hücumbotu 2001 yılında denize indirilmiş ve 2005 yılında hizmete girmiştir.
P-335 TCG İMBAT hücumbotu 2005 yılında denize indirilmiş ve 2007 yılında hizmete girmiştir.
P-336 TCG ZIPKIN hücumbotu 2006 yılında denize indirilmiş ve 2007 yılında hizmete girmiştir.
P-337 TCG ATAK hücumbotu 2006 yılında denize indirilmiş ve 2009 yılında hizmete girmiştir.
P-338 TCG BORA hücumbotu 2007 yılında denize indirilmiş ve 2010 yılında hizmete girmiştir. (turkishnavy.net)

[yakusha]

KARAKOL BOTLARI

(Adet çokluğundan dolayı nispeten küçük boyutlu olan Sahil Güvenlik botları için ayrı makale hazırlanmıştır. Bunlar arasında SG-80 sınıfı botlar, SAR-33 sınıfı botlar, SAR-35 sınıfı botlar, KAAN/MRTP serisi tüm botlar bulunmaktadır. Detaylar için BKZ: Türk Savunma Sanayi Tarihi: Sahil Güvenlik Botları)

TCG KOÇHİSAR

Gunderson Brothers Engineering Corp., Portland, Oregon tarafından Türk Donanması için inşa edilen 6 Hisar sınıfı botun sonuncusu olan TCG KOÇHİSAR Gölcük tersanesinde monte edilmiştir. 1964 yılında denize indirilmiş ve 1965 yılında hizmete girmiştir. (navsource.org)




AB-25 SINIFI KARAKOL BOTLARI

AB-25 sınıf avcı botu (veya Türk tipi), Türk Deniz Kuvvetleri'nde kullanılan bir avcı botu sınıfıdır. Gemiler, 1960'ların sonu ve 1970'lerin başında İstanbul Camialtı Tersanesi'nde 12 bot olarak inşa edilmiştir. 4 bot Azerbaycan, Gürcistan ve Kazakistan'a hibe edilmiştir. (Wikipedia)




TUZLA SINIFI YENİ TİP KARAKOL BOTLARI

Özgün tasarım olan Yeni Tip Karakol Botları Dearsan Tersanesi tarafından Türkiye'de 16 bot olarak üretilmiştir. (turkishnavy.net)

P-1200 TCG TUZLA sahil güvenlik botu 2010 yılında denize indirilmiş ve 2011 yılında hizmete girmiştir.
P-1201 TCG KARABURUN sahil güvenlik botu 2010 yılında denize indirilmiş ve 2011 yılında hizmete girmiştir.
P-1202 TCG KÖYCEĞİZ sahil güvenlik botu 2010 yılında denize indirilmiş ve 2011 yılında hizmete girmiştir.
P-1203 TCG KUMKALE sahil güvenlik botu 2010 yılında denize indirilmiş ve 2012 yılında hizmete girmiştir.
P-1204 TCG TARSUS sahil güvenlik botu 2011 yılında denize indirilmiş ve 2012 yılında hizmete girmiştir.
P-1205 TCG KARABİGA sahil güvenlik botu 2011 yılında denize indirilmiş ve 2012 yılında hizmete girmiştir.
P-1206 TCG KARŞIYAKA sahil güvenlik botu 2011 yılında denize indirilmiş ve 2012 yılında hizmete girmiştir.
P-1207 TCG TEKİRDAĞ sahil güvenlik botu 2011 yılında denize indirilmiş ve 2013 yılında hizmete girmiştir.
P-1208 TCG KAŞ sahil güvenlik botu 2011 yılında denize indirilmiş ve 2013 yılında hizmete girmiştir.
P-1209 TCG KİLİMLİ sahil güvenlik botu 2011 yılında denize indirilmiş ve 2013 yılında hizmete girmiştir.
P-1210 TCG TÜRKELİ sahil güvenlik botu 2011 yılında denize indirilmiş ve 2013 yılında hizmete girmiştir.
P-1211 TCG TAŞUCU sahil güvenlik botu 2012 yılında denize indirilmiş ve 2014 yılında hizmete girmiştir.
P-1212 TCG KARATAŞ sahil güvenlik botu 2012 yılında denize indirilmiş ve 2014 yılında hizmete girmiştir.
P-1213 TCG KARPAZ sahil güvenlik botu 2012 yılında denize indirilmiş ve 2014 yılında hizmete girmiştir.
P-1214 TCG KARADENİZ EREĞLİ sahil güvenlik botu 2012 yılında denize indirilmiş ve 2014 yılında hizmete girmiştir.
P-1215 TCG KUŞADASI sahil güvenlik botu 2012 yılında denize indirilmiş ve 2014 yılında hizmete girmiştir. (turkishnavy.net)


(Görünüş olarak aynı olmaları sebebiyle YTKB, Tuzla Sınıfı diğer botlara ait görseller paylaşılmamıştır)

[yakusha]

MAYIN AVLAMA GEMİLERİ

AYDIN SINIFI MAYIN AVLAMA GEMİLERİ (Almanya: Type 332 Frankenthal türevi)

1999 yılında, Alman tersaneleri Abeking & Rasmussen ve Lürssen Werft, 6 mayın avcısı inşa etmek için yaklaşık 630 milyon ABD Doları tutarında sözleşme ile ödüllendirildi. Sözleşme 30 Temmuz 1999'da imzalandı. Tasarım, Alman Donanması'ndaki Type 332 mayın avcılarına çok benzerdir. Sınıfın ilk gemisi Almanya'da, geri kalan gemiler Türkiye'de İstanbul Tersanesi tarafından inşa edilmiştir. (turkishnavy.net)

M-266 TCG AMASRA mayın avlama gemisi 2004 yılında denize indirilmiş, 2005 yılında hizmete girmiştir.
M-267 TCG AYVALIK mayın avlama gemisi 2005 yılında denize indirilmiş, 2007 yılında hizmete girmiştir.
M-268 TCG AKÇAKOCA mayın avlama gemisi 2006 yılında denize indirilmiş, 2007 yılında hizmete girmiştir.
M-269 TCG ANAMUR mayın avlama gemisi 2007 yılında denize indirilmiş, 2008 yılında hizmete girmiştir.
M-270 TCG AKÇAY mayın avlama gemisi 2008 yılında denize indirilmiş, 2009 yılında hizmete girmiştir. (turkishnavy.net)

[yakusha]

DENİZALTILAR

AY SINIFI DENİZALTILAR (Germaniawerft: Type IXA)

Cumhuriyet tarihinin ilk görece yerli üretim denizaltıları AY SINIFI denizaltılar olmuştur. Nazi Almanyası tasarımı German Type IXA denizaltılarından 4 adet sipariş edilmiş. 2 adet gemi Almanya'da üretilirken 2 adet gemi de Türkiye'de Taşkızak tersanelerinde montajı yapılmıştır. Montajı yapılan bu gemilere bizzat Mustafa Kemal Atatürk tarafından ATILAY ve YILDIRAY isimleri verilmiştir. Almanya'da üretilen gemilere ise SALDIRAY ve BATIRAY isimleri verilmiştir. BATIRAY denizaltısına 2. Dünya Savaşı'nın patlak vermesi üzerine Almanya tarafından el konulmuş ve ülkemize hiç gelememiştir. (Deniz Müzesi, Wikipedia)

934 ton suüstü ve 1210 ton sualtı tonajında olan hücum denizaltıları ATILAY ve YILDIRAY Taşkızak Tersanesi Valde kızaklarında montajı yapılmıştır. YILDIRAY denizaltısının 2. Dünya Savaşı sebebiyle yarım kalan kimi montaj işlemleri Gölcük Tersanesi tarafından yapılmıştır. (Deniz Müzesi)

ATILAY denizaltısı 1939 yılında hizmete girmiştir. 1942 yılında bir mayına çarparak batmıştır. Bu olay, Cumhuriyet tarihinin ilk denizaltı kazası olarak kayıtlara geçmiştir. (Wikipedia)

YILDIRAY denizaltısı 1939 yılında denize indirilmiş, 1946 yılında hizmete girmiş ve 1958 yılında hizmetten çıkarılmıştır. (Wikipedia)


(ATILAY Denizaltısı)

ATILAY SINIFI DENİZALTILAR (HDW: Type 209/1200)

Türkiye uzun süre denizaltı ihtiyacını Amerikan ve İngiliz kaynaklardan sağladıktan sonra ATILAY sınıfı denizaltılar ile yeniden denizaltı üretmeye başlamıştır. Type 209/1200 dizel elektrik tahrikli bir denizaltı olup bu sınıf altında 3 denizaltı HDW tersanesinde, 3 denizaltı ise Gölcük Tersanesinde üretilmiştir. Almanyada üretilen 3 gemiye TCG Atılay (S-347), TCG Saldıray (S-348) ve TCG Batıray (S-349) isimleri verilirmiştir. (turkishnay.net)

S-350 TCG Yıldıray denizaltısı 1979 yılında denize indirilmiş, 1981 yılında envantere katılmıştır. Halen aktif olarak görev yapmaktadır.
S-351 TCG Doğanay denizaltısı 1983 yılında denize indirilmiş, 1985 yılında envantere katılmıştır. Halen aktif olarak görev yapmaktadır.
S-352 TCG Dolunay denizaltısı 1988 yılında denize indirilmiş, 1989 yılında envantere katılmıştır. Halen aktif olarak görev yapmaktadır. (turkishnay.net)





PREVEZE SINIFI DENİZALTILAR (HDW: Type 209T1/1400)

Type 209T1/1400 dizel elektrik tahrikli bir denizaltı olup bu sınıf altında 4 denizaltı Gölcük Tersanesinde üretilmiştir. (Wikipedia)

S-353 TCG Preveze denizaltısı 1993 yılında denize indirilmiş ve 1994 yılında envantere katılmıştır. Halen aktif olarak görevdedir.
S-354 TCG Sakarya denizaltısı 1994 yılında denize indirilmiş ve 1995 yılında envantere katılmıştır. Halen aktif olarak görevdedir.
S-355 TCG 18 Mart denizaltısı 1997 yılında denize indirilmiş ve 1998 yılında envantere katılmıştır. Halen aktif olarak görevdedir.
S-356 TCG Anafartalar denizaltısı 1998 yılında denize indirilmiş ve 1999 yılında envantere katılmıştır. Halen aktif olarak görevdedir. (turkishnay.net)






GÜR SINIFI DENİZALTILAR (HDW: Type 209T2/1400)

Type 209T2/1400 dizel elektrik tahrikli bir denizaltı olup bu sınıf altında 4 denizaltı Gölcük Tersanesinde üretilmiştir. (turkishnay.net)

S-357 TCG Gür denizaltısı 2002 yılında denize indirilmiş ve 2003 yılında envantere katılmıştır. Halen aktif olarak görevdedir.
S-358 TCG Çanakkale denizaltısı 2002 yılında denize indirilmiş ve 2004 yılında envantere katılmıştır. Halen aktif olarak görevdedir.
S-359 TCG Burakreis denizaltısı 2005 yılında denize indirilmiş ve 2006 yılında envantere katılmıştır. Halen aktif olarak görevdedir.
S-360 TCG Birinci İnönü denizaltısı 2007 yılında denize indirilmiş ve 2008 yılında envantere katılmıştır. Halen aktif olarak görevdedir. (turkishnay.net)






REİS SINIFI DENİZALTILAR (HDW: Type 214TN)

Type 214 havadan bağımsız dizel elektrik tahrikli bir denizaltı olup bu sınıf altında 6 denizaltı Gölcük Tersanesinde üretilecektir (turkishnay.net)

S-330 TCG PİRİREİS denizaltısı 2021 yılında denize indirilmiştir ve henüz donatım faaliyetleri devam etmektedir. (SU)

S-??? HIZIRREİS, S-??? MURATREİS, S-??? AYDINREİS, S-??? SEYDİALİREİS, S-??? SELMANREİS denizaltıları ise sırasıyla inşa edilecektir. (turkishnay.net)


(Görsel temsilidir)

[yakusha]

Değişiklik Tarihçesi

28.09.2021 - İlk defa yayımlandı.
29.09.2021 - Sahil Güvenlik Botları makaleden ayrıldı ve yeni makale haline getirilecek.

[yakusha]

TODO

TCG Girne (P-140) botunun Türkiye'de Taşkızak Tersanelerinde üretilmiş olduğu yönünde iddia bulunmaktadır; lakin bota dair görsel bulunamamıştır. (Wikipedia, SU)


1942 yılında ilk yerli hücumbotlar Bora ve Yıldırım Gölcük ve Taşkızak tersanesinde üretildiler.
10 Mayıs 1965'de TCG Koçhisar karakol botu Gölcük'te inşa edilen ilk harp gemisi olma unvanını kazandı.

https://negatifsephiye.blogspot.com/2019/05/cumhuriyetin-ilk-yerli-gemisi-golcuk.html

Todo: https://twitter.com/KozanSErkan1/status/1465278709661937669