2) Türk Savunma Sanayi: Uçak, Helikopter, İHA ve Füze Motorları

[yakusha]

Türk Savunma Sanayi: Uçak, Helikopter, İHA ve Füze Motorları

Bu makalenin konusu Türk Savunma Sanayi: Uçak, Helikopter, İHA ve Füze Motorları ile sınırlandırılmıştır.

(Askeri kullanım amacı taşımayan projeler harici tutulmaya çalışılmıştır.)

* UÇAK MOTORLARI
* HELİKOPTER MOTORLARI
* DİĞER MOTORLAR
* İHA MOTORLARI
* Tarihsel İHA Motorları
* İHA Motoru Söylentileri, Prototipler ve Projeler
* FÜZE MOTORLARI
* Füze Motoru Söylentileri, Prototipler ve Projeler
* Devam Etmeyen veya İptal Edilen Projeler
* Detaylı Bilgi Bulunmayan Projeler ve Spekülasyonlar
* İhracat Başarıları

[yakusha]

UÇAK MOTORLARI

Özgün Turbofan Programı - TR-M (TR Motor Güç Sistemleri)

TFX için geliştirilmesi düşünülen jet motorudur. 27000lbf güç üretmesi beklenmektedir. (TR-M)



Hürjet Motoru Projesi - TEI olabilir

TEI, Hürjet için özgün motor geliştirmeye hazır olduğunu belirtti (TEI). MMU haricinde Hürjet için de motor çalışmamız var. (İsmail Demir, SSB)


TP-1600 - TEI

TS1400 motoru üstünden bir turboprop motorun geliştirilebileceği dillendirilmiştir. (TEI) Turbofan motor geliştirme yol haritasında yer almaktadır. (SU)

[yakusha]

HELİKOPTER MOTORLARI

TS1500 / Turboşaft Motoru - TEI

Başlangıç olarak T625 helikopterine ve sonrasında ATAK II helikopterine güç vermesi düşünülen 1500shp gücünde bir motor olup, sözleşmesi 2017 yılında imzalanmış ve projenin 8 yıl içinde tamamlanması hedeflenmektedir. (TEI)

TS1200ÇM (Çekirdek Motor) üstünden geliştirilmektedir. TS1400 olarak isimlendirildiği de olmuştur.



TS-3000 - TEI

Ağır Sınıf Taarruz Helikopteri ile Ağır Sınıf Genel Maksat Helikopteri gibi 10 ton sınıfı helikopterlerde kullanilacak, 3.000 shp'lik turbosaft bir motor projesidir. (Mahmut Akşit, Turan Oğuz)


T700-TEI-701D / Turboşaft Motor - TEI-GE

T70 Genel Maksat Helikopteri projesinde üretilecek 109 adet helikopter için 218 adet platform üstü ve minimum 18 adet de yedek motor olmak üzere toplamda 236 adet TEI üretimi, General Electric Aviation'ın T700-GE-701D turbo şaft motoruna özdeş konfigürasyonlu T700-TEI-701D turbo şaft motoru lisans altında üretilmektedir. (TEI)

[yakusha]

DİĞER MOTORLAR

İdealab IL-1600 Turbojet Motoru - İdealab

İdealab IL-1600 turbojet motoru 1600n itki üretmektedir. (İdealab)



İdealab IL-1600 Turbojet Motoru - İdealab

İdealab IL-600 turbojet motoru 600n itki üretmektedir. (İdealab)



İdealab IL-170 Turbojet Motoru - İdealab

İdealab IL-170 turbojet motoru 170n itki üretmektedir. Elektrikli starter motor ile beraber tamamen yerli olarak üretilmiştir. (İdealab)

Bir dönem IL-17 olarak da isimlendirildiği olmuştur. (SU)

[yakusha]

İHA MOTORLARI

PD-222ST - TEI

TEI-PD222ST motoru, MALE (Medium Altitude Long Endurance) sınıfı insansız hava araçlarının güç ihtiyacını karşılamak üzere geliştirilmektedir. Kalkışta 220HP (±2) güç hedefi, tek kademe turboşarj sistemi, yüksek irtifa kabiliyeti, düşük yakıt tüketimi, alüminyum bloklu hafif tasarımı gibi özellikleriyle piyasadaki rakiplerinin ötesine geçerek, kullanıldığı platformların kabiliyetlerini bir üst sınıfa taşıyacaktır. (TEI)



PD180ST - TEI

PD-180ST motoru, PD-170 motoru üstünden geliştirilmekte olup bir miktar daha hafif olması ve daha fazla güç üretmesi hedeflenenmektedir. Öncülünden tek turbo beslemesiyle ayrılmaktadır. (TEI, Fuat Akşit, Tolga Özbek)



PD-170 Operatif İHA Motoru - TEI

Türkiye'nin ilk yerli ve millî havacılık motorunu geliştirmek üzere Savunma Sanayii Başkanlığı destekleriyle başlayan projenin çıktısı olan TEI-PD170 Turbodizel Havacılık Motoru; 172 HP (±2) güç üretme kapasitesine sahiptir. İrtifa kabiliyetleri ve yakıt sarfiyatı bakımından rakiplerinin önünde yer alan TEI-PD170, iki kademe seri turboşarj sistemine sahiptir. JP-8 veya Jet-A1 yakıtlarıyla çalıştırılabilen TEI-PD170 motoru, 162 kg kuru ağırlığı ile rakiplerinin oldukça önünde yer almaktadır. TEI imkânlarıyla üretilen ve yazılımı geliştirilen Yedekli Motor Kontrol Sistemi'ne sahip olan, sivil havacılık standartlarına uygun olarak geliştirilen TEI-PD170 motoru, 45.000 ft. tavan irtifaya sahiptir. (TEI)

İtici ve çekici konfigürasyon pervaneler ile uyumlu bir iha motorudur. (millisavunma.com)



PD-155 Dizel İHA Motoru - TEI

Bu proje, ticari bir turbodizel motorun MALE sınıfı İHA platformu isterlerini karşılayacak şekilde modifikasyonunun gerçekleştirilmesini kapsamaktadır. Yapılan modifikasyon ile motorun yüksek irtifada verdiği güç ve elektrik güç üretimi arttırılarak İHA'da kullanıma hazır hale getirilmektedir. (TEI)

Dizel Motor Modifikasyon projesi olarak da bilinmektedir. 155bg güç üretmektedir. (SU)




TJ-90 / İHA Motoru - TEI

7 Haziran 2017 tarihinde, TAI'nin Şimşek platformu ile ilk uçuşunu gerçekleştirmiş olup, proje tamamlandığında TAI'nin Şimşek platformunun motorları TEI tarafından karşılanacaktır. (millisavunma.com)




PG-50 Motoru - TEI

TEI-PG50 2 zamanlı boksör tipi benzinli insansız hava aracı motoru, bu özellikleriyle Türkiye'nin ilk 2 zamanlı havacılık motoru konumundadır. Seri üretim fazına geçmesi için tüm çalışmaların hızla devam ettiği TEI-PG50 motoru, azami 50 (±2) HP güç ve 16.000 ft. irtifada ürettiği 30 (±1) HP güç ile dikkat çekmektedir. (TEI)

Kargı projesi için geliştirilmekte olduğu düşünülmektedir. (SU, defence.pk)



PG-50S - TEI

İlk defa 2021 yılında hakkında bilgi sunulmuştur. PG-50 motorunun bir türevi olup PG-50 motoruyla ilgili farklar şimdilik belli değildir.  TEİ motorlarındaki "ST" takısı genelde "Single Turbo" yani tek turbo anlamına gelmektedir. (SU)

PG-115 Motoru - TEI

TEI'ye ait bir sunumda isim olarak geçmiştir. Hakkında bilgi bulunmamaktadır.  (SU)

TEI-PG30 - TEI
TEI-PG40 - TEI

İki Zamanlı Benzinli Havacılık Motoru olup henüz geliştirme aşamasındadır. Bir dönem TEİ sitesinde yer aldıktan sonra siteden kaldırılmıştır. (defencehub.live, SU)

[yakusha]

Tarihsel İHA Motorları

TJ-35 - TEI

İnsansız hava araçlarına artan talep ve buna paralel olarak Türkiye'deki askeri ve sivil havacılık sektörlerinde bu yönde projelerin üretilmeye başlaması ile birlikte, hava araçlarının itki sistemleri ile ilgili ihtiyaçları da gündeme gelmiştir. Bu çerçevede teknik kabiliyet geliştirme amacı ile 2004-2005 yıllarında TJ35 turbojet motor geliştirme projesi hayata geçirilmiştir. (TEI)

TJ-1X olarak da bir dönem isimlendirilmiştir.



TP-38 / İHA Motoru - TEI

2005 yılında TJ35 motoru çekirdek motor olarak kullanılarak TP38 Turboprop Motor Geliştirme Projesi başlatılmıştır. Geliştirilen turboprop motorun TAI'nin geliştirdiği Turna hedef uçak platformunda da kullanılabileceği değerlendirilmiş ve çalışmalar bu doğrultuda sürdürülmüştür. Motorun uçağa bütünleşme ve uçuş testi çalışmalarının yapılabilmesi için TAI ile TEI arasında işbirliği protokolü imzalanmış ve uçuş testleri gerçekleştirilmiştir. (TEI)

TP-1X olarak da bir dönem isimlendirilmiştir.

[yakusha]

İHA Motoru Söylentileri, Prototipler ve Projeler

TP-550 - TEI

Akıncı projesi için geliştirilmekte olup hakkında detaylı bilgi bulunmamaktadır. (Basın, AA)

İha Jet Motoru - TEI

TS-1400 projesi çıktılarından birisinin de ihalar için jet motoru çekirdeği olacaktır. (TEI)

[yakusha]

FÜZE MOTORLARI

KTJ-3200 - Kale Aero

70 cm uzunluğa, 30 cm çapa, 48kg kuru ağırlığa ve 0.95 Mach seyir hızına sahip bir turbojet motorudur. JP8, JP10 yakıtlarıyla çalışabilmekte ve 3.2 kN (787 lbf) itki üretmektedir. ilk defa 2013 yılında test edilmiştir. Som ve Atmaca seyir füzelerinde kullanılması planlanmıştır. (defence.pk)

SOM ALCM üzerine entegrasyonunun daha kolay olabilmesi [ve ilave kalifikasyon ihtiyacının ortadan kaldırılması] için TR40 Turbojet Motoruna benzer özelliklerde tasarlanmıştır. (millisavunma.com)

Kale-3500 olarak da isimlendirildiği olmuştur.

[yakusha]

Füze Motoru Söylentileri, Prototipler ve Projeler

TEI-TJ300 - TEI

TÜBİTAK desteği ile Eylül 2017'de TEI ve Roketsan arasında imzalanan protokole istinaden gerçekleşen işbirliği kapsamında, TEI-TJ300 OMGS (Orta Menzil Gemi Savar) Hava Solumalı Jet Motoru Projesine başlanmıştır. Tamamen milli olarak tasarlanıp geliştirilen ve imal edilen turbojet motorumuzun ilk prototip testi 25 Şubat 2020 tarihinde başarılı bir şekilde gerçekleştirilmiştir. Füze sistemlerine uyarlanılabilmesi için 240 mm kısıtlı çapta bu itki sınıfında güç üretebilen dünyadaki ilk motordur. Motor boyutlarındaki zorlayıcı kısıtlar, ilgili füze sisteminin kullanım alanını bir çok platforma uyacak şekilde genişletmektedir. TEI-TJ300 motoru 5000 ft irtifada ses hızının %90'ına varan yüksek hızlarda çalışabilme özelliğine sahiptir. Herhangi bir başlatıcı sisteme (marş motoru) ihtiyaç olmadan rüzgar etkisi (windmilling) ile başlayabilme özelliği platformun hem hava, hem deniz, hem de kara savunma sistemlere uygulanabilmesini mümkün kılmaktadır. (TEI)



KTJ-3500 - Kale Aero

Kale yetkilileri tarafından 3.5kN güç üretip, 60 dk çalışabilecek bir motor üzerinde kendi imkanlarıyla çalışmaya başladıklarını ifade etmişlerdir. (Turan Oğuz)

KTJ-1600 - Kale Aero

Proje hakkında detaylı bilgi bulunmamaktadır. (defencehub.live)

KTJ-3900 (Gezgin) - Kale Aero

Proje hakkında detaylı bilgi bulunmamaktadır. (defencehub.live)

OMGS Motoru - Kale Aero

TEİ dışında Kale firmasının da Orta Menzilli Gemi Savar Füzesi için motor geliştirmeye çalıştığı belirtilmiştir. (defencehub.live)

TJ400 Projesi - TEİ

Proje hakkında detaylı bilgi bulunmamaktadır. (TEİ)

3.1 KN Turbofan Motor - Kale Aero

SSB Turbofan yol haritasında geliştirme isteği yer almıştır. (SU)

Kale-4500 - Kale Aero

1000lbf/4,5KN güç üretmesi ve 70/80 dk kesintisiz güç sağlamasının hedeflendiği iddia edilmiştir. (defencehub.live)

ARAT Füze Motoru Projesi - Kale Aero

Henüz geliştirme aşamasında olup Gezgin füzesine güç vereceği düşünülmektedir. (defencehub.live(

[yakusha]

Devam Etmeyen veya İptal Edilen Projeler

TS-2000 - TEI

Atak II projesinde ve 10-12 ton genel maksat helikopteri projesinde kullanılması dillendirilen 2200 sph gücünde bir motor projesidir. 2019 yılında motorun 3000 shp gücünde olacağı belirtilmiş ve TS-3000 projesi olarak anılmaya başlamıştır. (Cabatli_53, Kokpit Aero, Tolga Özbek)

Kale Turboprop Motor - Kale Aero

Yaklaşık 900 shp kapasiteli olduğu ifade edilmiştir (İbrahim Sünnetçi)

İdef 2013 fuarı sonrası bir daha sergilenmemiştir.



Hürjet Projesi Lisanslı Motor Teklifi

17000lbf güç üretebilecek bir motor hürjet projesi için lisans altında üretilmesi düşünülüyor. TEI bunu yapacak güce sahip. (TEI)

TAEC TFX Motor Teklifi

TAEC, 51% Kale grubu ve 49% Rolls-Royce ortaklığındaki bir firma olup TFX projesi için motor geliştirme teklifi sunmuştur. RR temelli bir motor üstünden geliştirilmesi düşünülen çözümde, tüm haklarının SSB'ye devredilmesi konusunda anlaşma sağlanamamış ve teklif hayat bulma şansı yakalayamamıştır. (SU)

TFX Motor Teklifi - TEI

TEI, TFX projesi için IP hakları da Türkiyede olacak şekilde yerli bir jet motorunu 14.5 yılda üretmeyi teklif ve taahhüt etmişti. Gelinen noktada TR-M firması kuruldu ve bu firma üstünden yola devam ediliyor. (Turan Oğuz, Basın)

[yakusha]

Detaylı Bilgi Bulunmayan Projeler ve Spekülasyonlar

Baykuş - Erin Motor

Baykar Savunma üretimi Bayraktar DİHA için geliştirilmiş küçük bir motordur. 12hp ve 6 hp gücünde iki çeşiti bulunmaktadır. (Erin Motor, Basın)



TJ1600 Projesi - TEİ

Proje hakkında detaylı bilgi bulunmamaktadır. (TEİ)

DP37 Projesi - TEİ

Proje hakkında detaylı bilgi bulunmamaktadır. (TEİ)


Seçmeli Silindirli Radyal Motor - Alida Motor

Konsept bir çalışma olup, her silindir diğerlerinden bağımsız ana şafta güç iletir ve bağımsız çalıştırılabilme veya kapatılma özelliği vardır. Bu özellik, yakıt tasarrufunun yanında malzeme çalışma ömrüne katkı sağlar. Ayrıca herhangi bir silindirin arızası halinde na şaftla irtibatı kesileceğinden diğer silindirlerin gücünü etkilemez. 55 hp ve 75 hp olarak iki çeşiti vardır. (Alida Motor)

[yakusha]

İhracat Başarıları

Tunus'a ihraç edilen ANKA ihalarda yerli motor mu kullanıldı? (SU)

[yakusha]

Değişiklik Tarihçesi

27.12.2018 - Pek çok eksiğe rağmen ilk defa yayınlandı.
28.12.2018 - Gelen eleştirileri kapsayan şekilde çeşitli düzeltmeler ve ilaveler yapıldı.
18.09.2021 - İDEF 2021 sonrası gelen yenilikler sebebiyle okunurluğu ve düzenlenebilirliği artırmak için Motor makalesi 3 bölüme ayrıldı.
19.09.2021 - PD-222ST ve PD-180ST bilgileri ve görselleri güncellendi.
21.09.2021 - Erin Motor üretimi Baykuş motoru maddesi eklendi.
05.11.2021 - ARAT projesi eklendi.

[yakusha]

TODO